Lokalizacja Umocnien - Twierdza Chełmno - Małe Czyste
Lokalizacja Umocnien - Twierdza Chełmno - Małe Czyste
stanowisko baterii armatN 53°18’30.5”, E 018°29’08.2” 

Małe Czyste

Najlepszym punktem odniesienia obiektów w miejscowości Małe Czyste jest główne skrzyżowanie znajdujące się w centrum wsi; jest to zarazem skrzyżowanie szlaków turystycznych (czarnego i czerwonego). W celu dotarcia do największego dzieła fortecznego wsi - Fortu III Małe Czyste im Żeligowskiego (Kl. Czyste - (Reinau) wybudowanego w 1904 roku - należy udać się na południe, szosą czerwonym szlakiem turystycznym w kierunku wsi Wielkie Czyste. Po niespełna 500 metrach, znajduje się skrzyżowanie polnych dróg. Należy pójść na zachód, by po chwili dotrzeć do Fortu. Udając się w drugą stronę, w kierunku jeziora polną drogą dotrzemy do schronu piechoty UR III Czyste (in Reinauer See). Pochodzący z lat 1908-1909, zamiast okien w tylnej ścianie posiada strzelnice. Ukryty jest na wzniesieniu, z którego rozpościera się widok na okolicę i ciągnące się w oddali Jezioro Czyste.

Ze skrzyżowania dróg w centrum wsi Małe Czyste można udać się do położonych na zapleczu twierdzy schronów amunicyjnych. Pierwszy z nich (idąc w kierunku doliny Fryby) zlokalizowany jest na wzniesieniu przy brukowanej drodze, przy czarnym pieszym szlaku turystycznym martyrologii. Schron jest wyjątkowo dobrze zamaskowany, zagłębiony w terenie, jest często niezauważany i pomijany. Po drugiej stronie brukowanej drogi, na wysokości schronu, znajdują się dwa obiekty z 1944 roku tzw. Tobruki. We wsi Małe Czyste znajduje się również wybudowana w latach 1908-1909 bateria armat nr 3 Małe Czyste (Kl. Czyste (Reinau). Aby do niej dotrzeć należy z głównego skrzyżowania wsi udać się w stronę Chełmna i po chwili skręcić w prawo. Najpierw dojdziemy do schronu dla artylerzystów i przyległego ziemnego wału z 6 stanowiskami dla dział; idąc nieco dalej dojdziemy do schronu amunicyjnego (lekko cofnięty i zagłębiony w terenie, jest okresowo zalewany). To jedyna bateria Twierdzy Chełmno, która zachowała się w dobrym stanie technicznym. Na uwagę zasługują stanowiska artyleryjskie z betonowymi schronami. Dalej na północ znajduje się schron amunicyjny, który został umiejscowiony na wzniesieniu, przy polnej drodze łączącej Stolno z Małe Czyste (obiekt zarośnięty, trudno dostępny).

Udając się ze skrzyżowania z Małe Czyste w kierunku Stolna, na wzniesieniu, po prawej stronie, patrząc w kierunku jeziora Małe Czyste znajdują się dwa przysypane niemieckie schrony RS 58c. Na skręcie asfaltowej drogi, odchodzi polny dukt, którym można dojść do schronu piechoty IR 4 pełniącego funkcję zaplecza dla sąsiedniego Fortu IV Nałęcz Zachód.

Sfinansowanie serwisu:
Redakcja i koncepcja:
Administracja serwisu:
Współpraca merytoryczna:
Zdjęcia lotnicze:
Schematy obiektów:
Projekt graficzny:
Wykonanie serwisu:
Logowanie
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
Robert Gonia
Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego
Stowarzyszenie Twierdza Chełmno
Wiesław Stępień - archiwum Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Wisły
Anna Kaźmierek, Patryk Wojnar
Agencja Reklamowa RED Apple Group
Strony WWW Maksite